REKLAMA

Historia Tychów

REKLAMA

Pierwsza wzmianka o Tychach pochodzi z 1467r, została zamieszczona w protokolarzu pszczyńskim w którym zanotowano po łacinie „in Tichi”. Na dawnych pieczęciach Tychy znaczyły się herbem przedstawiającym róg myśliwski.

Osada położona w samym środku Puszczy Pszczyńskiej stanowiła dogodne miejsce do zarządzania lasami i organizowania polowań.

Od 1548r. Ziemią Pszczyńską władali potomkowie starośląskiej szlachty – Promnicowie. Za rządów Stanisława Promnica (dworzanina Zygmunta Augusta) zapoczątkowany został rozwój gospodarczy Ziemi Pszczyńskiej.

Pieczęć gminna z 1786 roku

Od XVII wieku Tychy były jedną z najzamożniejszych wsi Ziemi Pszczyńskiej. Już przed 1629 rokiem funkcjonował tu browar książęcy, uprawiano chmiel i jęczmień, w licznych stawach hodowano ryby, rozwijało się rzemiosło i przemysł (1640r – powstanie huty tzw. kuźni jaroszewickiej). We wzniesionym przez Promniców w połowie XVII wieku pałacu utworzono samodzielny urząd leśny, któremu podlegało 5 nadleśnictw i kilkadziesiąt leśniczówek.

W 1870 roku została wybudowana pierwsza linia kolejowa łącząca Tychy z Katowicami i Szopienicami przez Murcki oraz z Dziedzicami.

W 1887 roku powstała jedna z pierwszych w Polsce Fabryka Celulozy Sulfitowej a następnie w 1898 roku został otwarty drugi tyski browar (Browar Obywatelski).

W Tychach w nocy z 16 na 17 sierpnia 1919 roku rozpoczęło się pierwsze Powstanie Śląskie. Działania powstańców zakończyły się zajęciem miejscowości. Podczas Plebiscytu większość mieszkańców opowiedziała się za przynależnością do Polski.

W 1922 roku na mocy traktatu wersalskiego Ziemia Pszczyńska wróciła do Polski. Tychy zaczęły rozwijać się i nabierać cech osady miejskiej. W okresie międzywojennym liczba ludności Tychów wzrosła do 11 tysięcy.

Gmina rozwijała swą infrastrukturę, powstał wówczas m.in. szpital (w latach 1928-30 gruntownie przebudowany), sierociniec, szkoły, poczta, liczne sklepy, gospody i restauracje oraz urządzenia sportowe z basenem i kręgielnią.
Konsekwencją tego rozwoju było podjęcie 20 listopada 1933 roku przez Śląską Radę Wojewódzką uchwały o przyznaniu osadzie praw gminy miejskiej. Decyzja weszła w życie 1 stycznia 1934 roku.

Herb Tychów w latach 1950 - 1989
Działania wojenne w 1939r. nie spowodowały zniszczeń na terenie Tychów, gdyż główne walki w tym regionie prowadzone były na odcinku Mikołów – Wyry. Włączenie Górnego Śląska do Rzeszy Niemieckiej doprowadziło do reorganizacji administracji. Tychy jako miasto włączone zostały do powiatu pszczyńskiego i w ramach Rejencji Katowickiej weszły w skład Prowincji Śląskiej, a po jej podziale w 1940 roku Prowincji Górnośląskiej.

Tychy zostały wyzwolone 28 stycznia 1945 roku w wyniku zaciętych walk, które miały miejsce w nocy z 27 na 28 stycznia i prowadzone były w bezpośrednim sąsiedztwie miasta oraz na jego obszarze. W czasie tych walk na terenie miasta zostało zniszczonych 26 zabudowań oraz wieża wodociągowa. Działania Gminy i jej mieszkańców w latach 1945 – 1950 koncentrowały się głównie na usuwaniu skutków wojny oraz na odbudowie gospodarczej.

Ziemia tyska była zawsze silnym ośrodkiem polskości, a ludność zamieszkała tutaj wielokrotnie manifestowała swój gorący patriotyzm i umiłowanie Macierzy, zdecydowanie przeciwstawiając się germańskiej przemocy poprzez m.in. kultywowanie polskich tradycji, aktywny udział w powstaniach śląskich oraz walce zbrojnej w okresie II wojny światowej.

Herb Tychów w latach 1989 - 2000
Przyjęta przez Prezydium Rządu w dniu 4 października 1950 roku uchwała w sprawie rozbudowy miasta Tychy spowodowała gwałtowny rozwój ówczesnego 13 – tysięcznego miasteczka do nowoczesnego organizmu miejskiego jakim są Tychy obecnie. W wyniku tej rozbudowy już rok później (w 1951 roku) Tychy otrzymały ponownie prawa miejskie.

Przy tej okazji został w 1950 roku zmieniony herb miasta. Wcześniejszy złoty róg na błękitnym polu został zmieniony na czarny, lecz i ta wersja herbu nie pasowała ówczesnym władzom (nie oddawała „nowoczesnego, wielkomiejskiego charakteru Tychów”). Zastąpiono go wypełnionym czerwonymi cegłami murem, u góry znalazł się napis „Tychy” a w prawym górnym rogu był skrzyżowany pyrlik z żelazkiem. Herb ten przetrwał do 1989 roku, kiedy to herbem ponownie został róg na błękitnym polu.

Rozpoczęta w latach pięćdziesiątych rozbudowa Tychów stanowiła realizację planu budowy zaplecza mieszkaniowego dla Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego, tak zwanej „sypialni GOP-u”. Tychy miały stać się pierwszym i największym miastem w systemie satelitów aglomeracji górnośląskiej, odciążając nasycony uciążliwym przemysłem GOP. Pierwsze osiedle „Nowych Tychów” powstało według projektu Tadeusza Teodorowicza-Todorowskiego, kolejne były już realizowane według projektu Kazimierza Wejcherta i Hanny Adamczewskiej-Wejchert.

Herb Tychów od 2000 roku
W roku 1973 do Tychów zostały przyłączone Cielmice, Urbanowice, Jaroszowice i część Bierunia Starego. W następnych latach miasto zostało powiększone o pozostałą część Bierunia oraz Lędziny, Imielin, Chełm Śląski, Wyry i Gostyń. W 1977 roku dołączono Bojszowy, Jedlinę, Świerszczyniec, Międzyrzecze oraz część Kobióra a odjęto Imielin, Chełm Śląski i część Kopciowic. Powierzchnia Tychów wynosiła wtedy 271 km2.

W roku 1989 w wyniku przemian ustrojowych w całym kraju zmieniono również herb miasta, który nie był zgodny z zasadami heraldyki i kojarzył się z poprzednim systemem. Zastąpiono go srebrno – złotym rogiem na błękitnym polu. Ten herb jednak też okazał się niezgodny z zasadami heraldyki. Dlatego w roku 2000 nastąpiła kolejna zmiana. Uchwałą Rady Miasta z 1998 roku herbem został złoty róg z czarnymi okuciami z rzemieniem koloru złotego skręconym ku górze na błękitnym polu .

W 1991 r powierzchnia miasta została drastycznie zmniejszona z 271 km2 do 87,72 km2.

Kalendarium:

1467 – pierwsza wzmianka o Tychach w protokolarzu pszczyńskim
1629 – powstanie Browaru Książęcego
1640 – powstanie huty (tzw. kuźnia jaroszewicka)
1685 – pierwsza wzmianka o zamku myśliwskim który był pierwszą budowlą murowana w Tychach
1750 – powstanie Cegielni Książęcej
1846 – powstanie samodzielnego urzędu leśnego w Tychach
1850 – powstanie samorządu gminnego
1866 – powstanie pierwszego samodzielnego urzędu pocztowego
1870 – modernizacja Cegielni Książęcej (wprowadzenie napędu parowego)
1870 – wybudowanie pierwszej linii kolejowe łączącej Tychy z Katowicami i Szopienicami przez Murcki oraz z Dziedzicami
1883 – wybudowanie prywatnej książęcej bocznicy kolejowej łączącej browar ze stacją kolejową
1887 – powstanie Fabryki Celulozy (Tychy – Czułów)
1894 – powstanie Ochotniczej Straży Pożarnej
1898 – powstanie Browaru Obywatelskiego
1899 – otwarcie budynku urzędu pocztowego przy obecnej ul. Książęcej obecnie Kościuszki
1908 – doprowadzenie do miasta energii elektrycznej
1922.08.28 – Marszałek Józef Piłsudski odwiedza Tychy
1930 – odsłonięcie przedwojennego Pomnika Powstańca Śląskiego
1933.11.20 – uchwała Śląskiej Rady Wojewódzkiej o przyznaniu Tychom praw gminy miejskiej
1934.01.01 – przyznanie Tychom praw gminy miejskiej
1939 – powstanie spółki Książęce Browary S.A.
1945.01.28 – wyzwolenie Tychów
1950.10.04 – uchwała Prezydium Rządu w sprawie rozbudowy miasta Tychy
1950 – zmiana herbu miasta na wypełniony czerwonymi cegłami mur z umiejscowionym na górze napisem „Tychy” oraz skrzyżowanym w prawym górnym rogu pyrlikiem z żelazkiem
1951 – ponowne przyznanie Tychom praw miejskich
1953 – powstanie Przedsiębiorstwa Ciężkiego Sprzętu Budowlanego Budownictwa Węglowego
1953 – powstanie pierwszego liceum ogólnokształcącego w Tychach
1956 – powstanie Spółdzielni Pracy Piezoelektronika
1957 – powstanie Przedsiębiorstwa Przemysłu Chłodniczego (pierwszy w Polsce zakład przemysłu chłodniczego)
1958 – powstanie Spółdzielni Pracy „Tyszanka”
1958 – podjęcie decyzji o budowie Elektrociepłowni Tychy
1958 – rekonstrukcja przedwojennego Pomnika Powstańca Śląskiego
1959 – powstanie zajezdni autobusowej PKM Tychy
1960 – powstanie Ciepłowni
1964 – powstanie Zakładu Elektroniki Górniczej
1965 – otwarcie Teatru Małego w Tychach
1966 – powstanie Przedsiębiorstwa Sprzętowo – Transportowego Budownictwa Elektrowni i Przemysłu „TRANSPRZET”
1968 – powstanie Kombinatu Ogrodniczego
1969 – powstanie Okręgowego Przedsiębiorstwa Przemysłu Zbożowo – Młynarskiego
1970 – powstanie Śląskich Zakładów Mechanizacji Budownictwa ZREMB
1970 – powstanie Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej „SAD”
1971 – powstanie Zakładu Produkcji Elementów Budowlanych
1971 – powstanie Przedsiębiorstwa Dostaw Materiałów Odlewniczych
1971 – powstanie Przedsiębiorstwa Robót Inżynieryjnych
1972 – powstanie Spółdzielni Inwalidów „TERMOPLASTYKA”
1973 – powstanie Zakładu Wytwórczego Serów Topionych
1973 – powstanie Fabryki Samochodów Małolitrażowych
1975 – połączenie tyskich i zabrzańskich browarów w jedno przedsiębiorstwo – Górnośląskie Zakłady Piwowarskie z siedzibą w Zabrzu
1975 – odsłonięcie Pomnika Walki i Pracy (pierwotna nazwa pomnika to Pomnik Integracji)
1976 – piłkarze GKS Tychy zdobywają wicemistrzostwo Polski
1977.01.25 – wyłączenie z terenu miasta gmin Chełm Śląski, Imielin i części Kopciowic oraz włączenie w granice miasta gmin Bojszowy, Jedlina, Świerczyniec, Międzyrzecze i Kobiór
1981.01.01 – tyskie browary ponownie się usamodzielniają
1989 – zmiana herbu miasta na srebrno-złoty róg na błękitnym polu
1990.07.01 – powstaje spółka Browint, której udziałowcami sa Tyskie Zakłady Piwowarskie i Bank Śląski w Katowicach
1991.10.01 – PKM Tychy wyodrębnia się z Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego
1992 – powstanie Spółki FIAT AUTO POLAND
1992.07.13 – powstanie Spółki Browary Tyskie Górny Śląsk S.A
1996.01.01 – PKM Tychy zostaje przekształcone w spółkę PKM Sp. z o.o. w Tychach
1996 – powstanie Kompanii Piwnej, która wykupiła 52% akcji Browarów Tyskich Górny Śląsk SA
1996.06.18 – powstanie Podstrefy Tyskiej Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomiczna S.A.
1998 – otwarcie nowej rozlewni i Centrum Obsługi Klienta Browarów Tyskich
1998 – otwarcie drukarni AGORY wydawcy Gazety Wyborczej
1998 – powstanie fabryki ISUZU
1998 – uchwała Rady Miasta w sprawie zmiany herbu miasta zrealizowana w 2000 roku
1998 – likwidacja Browaru Obywatelskiego
1999 – z połączenia Lech Browary Wielkopolski SA oraz Browarów Tyskich Górny Śląsk SA powstaje Kompania Piwowarska SA
2000 – zmiana herbu miasta na złoty róg z czarnymi okuciami z rzemieniem koloru złotego skręconym ku górze na błękitnym polu
2001.10.24 – otwarcie nowej hali sportowej przy ul. Borowej 123
2003.04 – powstanie Tyskich Hal Targowych „Centrum”
2003.06 – powstanie pola do nauki gry w golfa
2004.05.01 – otwarcie hotelu Aros
2004.05.01 – otwarcie hotelu Piramida
2004.11.22 – otwarcie Tyskiego Muzeum Piwowarstwa
2005.03.18 – zdobycie przez GKS Tychy Mistrzostwa Polski w hokeju na lodzie
2005.04.25 – otwarcie Muzeum Miejskiego
2006.04.28 – otwarcie kina wielosalowego Nove Kino Tychy
2008.05.25 – uroczyste otwarcie Hali Sportowej przy al. Piłsudskiego
2011.02.24 – utworzenie spółki Tyski Sport
2011.05.12 – przejęcie przez spółkę Tyski Sport sekcji hokeja
2011.05.17 – przejęcie przez spółkę Tyski Sport sekcji piłki nożnej
2012.09.01 – otwarcie nowych stacji kolejowych
2012.10.23 – otwarcie nowej (drugiej) siedziby Muzeum Miejskiego